Mang cả thanh xuân hồi sinh những dòng sông “chết”

Hà Nội, những ngày tháng 5, chúng tôi có dịp theo chân hành trình của những “dũng sĩ diệt rác”, những tình nguyện viên vì một Hà Nội xanh “đội nắng” dầm mình dưới nước đen ngòm dọn rác trên các con sông, kênh, mương ô nhiễm nghiêm trọng trên địa bàn Hà Nội.

Hình ảnh đầu tiên chúng tôi bắt gặp dưới lòng sông Pheo (chảy qua phường Tây Tựu, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) đen kịt là các bạn trẻ trong trang phục bộ quần áo bảo hộ lọt thỏm giữa những khối phế thải lớn đang kiên trì, cặm cụi vớt từng tảng bèo, từng cái bàn, ban thờ mục ruỗng, cùng những kim tiêm, con dao hoen gỉ, xác chết động vật phân hủy trôi nổi… lên ven sông.

Dù trên đầu là nắng nóng oi ả, dưới sông là mùi hôi thối khó chịu đang bốc lên nhưng cả nhóm vẫn không có ai than thở một câu nào, như thể đây là công việc đã quá đỗi quen thuộc với các bạn trẻ.

Trên dòng sông đen đặc rác, bốc mùi hôi thối, các bạn trẻ vẫn lội bùn, liên tục gom, vớt rác bỏ vào bịch ni lông đen rồi chuyền nhau chuyển lên bờ. Xen lẫn tiếng hò nhau chuyển rác lên bờ sông là tiếng hát trong trẻo của những chàng trai, cô gái “Hà Nội Xanh” khiến không khí nơi đây rộn ràng hẳn lên, xua tan đi bao mệt mỏi. Sau những buổi lao động hăng say, miệt mài, “thành quả” của nhóm Hà Nội Xanh là hàng trăm bao rác lớn được đưa lên bờ, chờ chuyển đến địa điểm tập kết.

Gần đây, người dùng Tiktok và Facebook đã lan tỏa rất nhiều video, bài đăng về nhóm Hà Nội Xanh. Nhóm được biết tới qua những buổi dọn rác tại các con kênh, sông, mương đen kịt do người dân thải ra.

Với phương châm “Làm vì sức khoẻ cộng đồng, làm vì môi trường xã hội”, dù không cùng độ tuổi, không cùng ngành nghề hay địa vị xã hội, tất cả những thành viên tham gia Hà Nội Xanh đều chung một tình yêu với môi trường, mong muốn Hà Nội trở nên xanh, sạch hơn. Hiện nay, thành viên tham gia tình nguyện của nhóm Hà Nội Xanh chủ yếu là các bạn trẻ học sinh, sinh viên, ngoài ra còn có nhiều người đã đi làm và đã lập gia đình.

Trở về nhà sau những ngày dài dầm mình dưới nước bẩn dọn rác, đôi tay và chân của chàng trai trẻ Nguyễn Tiến Huy (sinh năm 1995 – người sáng lập và điều hành nhóm Hà Nội Xanh) mỏi nhừ.

Là một người con sinh sống và làm việc tại Hà Nội 7-8 năm nay, anh Tiến Huy có thể ghi nhớ hết tên các con sông bị ô nhiễm trên địa bàn. Có lẽ cũng vì thế mà chàng trai trẻ quê Hải Dương luôn đau đáu, muốn có thêm nhiều hành động đẹp, cống hiến hết mình vì môi trường, giúp Thủ đô ngày càng xanh, sạch, đẹp hơn.

Thế nên, cuối năm 2022, anh Tiến Huy đã thành lập một nhóm thanh niên tình nguyện “Hà Nội Xanh”, ban đầu chỉ có một vài thành viên,quyết tâm “hồi sinh” những con sông ô nhiễm tại Hà Nội với mục tiêu hàng tuần đi dọn sạch rác trên các con kênh, sông, mương. Sau 3-4 buổi dọn rác mới bắt đầu quay video đăng tải lên TikTok đầu tiên vào ngày 16/1/2023 với mục đích tuyên truyền và mở rộng dự án.

Chính tinh thần “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên” của nhóm Hà Nội xanh đã truyền cảm hứng cho cộng đồng, để ngày càng nhiều người tham gia dự án vớt rác khắp các con sông, kênh, mương ô nhiễm trên địa bàn Hà Nội. Thật bất ngờ chỉ hơn 2 tháng thành lập, nhóm đã có gần 200 thành viên, đa số là các bạn sinh viên đang đi học, vừa ra trường, mới đi làm. Các bạn tranh thủ thời gian rảnh để tham gia, hỗ trợ nhóm.

Có lẽ, trong ký ức của anh Tiến Huy chẳng thể nào quên hình ảnh bạn nữ sinh viên (sinh năm 1999, quê Hưng Yên), học tại Hải Phòng nhưng bạn tha thiết mong muốn được về Hà Nội tình nguyện dọn rác, góp phần giúp Thủ đô xanh, sạch, đẹp hơn.

Xem thêm Lợi ích không ngờ của nước dừa đối với chị em phụ nữ

“Khi xem những video của anh Huy trên mạng xã hội chia sẻ về hành động dọn rác, em rất khâm phục và ngưỡng mộ các anh chị trong nhóm nên em cũng muốn tham gia hoạt động ý nghĩa này tháng/1 lần” – cô gái chia sẻ. Và rồi, đều đặn mỗi tháng/1 lần, cô gái Hưng Yên lại kiên trì, bền bỉ vượt quãng đường dài từ Hải Phòng về Hà Nội cùng nhóm tình nguyện lao đến những dòng sông, kênh, mương đen kịt tham gia hoạt động xanh.

Sau 2 giờ đồng hồ dầm mình dưới dòng sông Pheo cùng những khối phế thải lớn, chàng trai trẻ Nguyễn Quang Huy (sinh năm 1997, ở Thạch Thất, Hà Nội) là một trong những thành viên bị ngấm nước nhiều nhất. Một phần do Huy ngâm mình dưới nước quá lâu. Một phần do quần áo đã qua sử dụng nhiều lần.

Lau những giọt mồ hôi lấm tấm lăn trên khuôn mặt bầu bĩnh, chàng trai Quang Huy chia sẻ: “Em biết đến nhóm Hà Nội Xanh qua một video từ mạng Tiktok, thật sự quá khâm phục và ngưỡng mộ các bạn. Chính nhóm Hà Nội Xanh đã truyền cho em một thông điệp mạnh mẽ, thay đổi thói quen của mình và nhất định em phải đăng ký tham gia hoạt động ý nghĩa này. Đến nay, em đã tham gia được 2 tháng.

Em nghĩ, với tinh thần, nhiệt huyết của tuổi trẻ, chúng em nên cống hiến, góp chút công sức để lan tỏa thông điệp với cộng đồng bảo vệ, giữ gìn môi trường. Sau 2 tiếng dầm mình dưới sông, chúng em đã góp phần giảm bớt ách tắc của dòng sông Pheo, đồng thời loại bớt phần rác lên trên. Em thấm mệt nhưng cảm giác thật vui vì mình đã giúp ích được cho xã hội”.

Quanh khu vực Hà Nội, còn nhiều con kênh, mương, sông tắc nghẽn rác đang chờ những đôi bàn tay của các chàng trai, cô gái nhóm Hà Nội Xanh.

“Với tinh thần nhóm sẽ cố gắng giải quyết nhanh nhất nhưng quan trọng hơn cả vẫn là không khí vui vẻ, hòa thuận của nhóm. Và chính trưởng nhóm là người gắn kết, kết nối các thành viên với nhau, kêu gọi, tập hợp mọi người những lúc cần. Đó chính là tinh thần tự nguyện. Chúng em muốn tham gia để cùng nhau lan tỏa tới người dân về tinh thần “thép” ấy” – chàng trai trẻ Thạch Thất bày tỏ.

Tuy không phải lội xuống sông, kênh, mương như những thành viên khác, nhưng cô gái Bùi Bích Phương (sinh năm 1998) – thành viên nhóm lại làm nhiệm vụ đặc biệt hơn là “livestream” (phát trực tiếp) lên mạng xã hội về hoạt động dọn rác của nhóm để lan tỏa những điều tích cực trong xã hội, lan tỏa những hành động đẹp tới cộng đồng để người dân không vứt rác bừa bãi.

Mỗi buổi livestream, có đến hàng nghìn người xem, trong đó, 80% người xem ủng hộ, không ngớt dành lời khen ngợi cho nhóm, nhiều câu hỏi được gửi đến nhóm khiến cô gái trẻ phải tác nghiệp không ngừng nghỉ. “Khi livestream nhóm Hà Nội Xanh dọn rác, nhiều người e ngại “sao lại dành thời gian đi dọn rác” nhưng em muốn lan tỏa thông điệp này đến cộng đồng rằng “Hãy cứ cho đi và đừng mong nhận lại, sống hết mình cho cuộc đời và về sau” – cô gái Bùi Bích Phương chia sẻ.

Trải qua hơn 6 tháng hoạt động, đến nay, nhóm đã có gần 400 thành viên, xử lý dọn sạch, làm sạch những con kênh, mương, sông bị ô nhiễm ở gần 60 điểm như dọc sông Tô Lịch, kênh La Khê, Linh Đàm, Thanh Oai, Cầu Chùa Ngòi, Tây Tựu, sông Nhuệ, sông Pheo… với hàng nghìn túi rác.

Trước mỗi buổi dọn rác, anh Tiến Huy cùng phó nhóm Lê Minh Hiếu (chàng trai quê Hà Nam) sẽ trực tiếp lội xuống nước khảo sát địa hình, số lượng rác rồi lên kế hoạch, phân chia khu vực. Công việc của một buổi kéo dài 4-5 tiếng, khá vất vả. Đến nay, vẫn có rất nhiều người tiếp tục đồng hành, đó là niềm vui và sự động viên để Tiến Huy tiếp tục duy trì.

Xem thêm Cách làm thịt bò nấu khế – có bát canh mà cả nhà tranh nhau vì quá ngon

Mỗi khi bắt đầu dọn, ngoài những dụng cụ cơ bản như rổ lớn, bịch nilon, cào, dây, gậy, các thành viên trong nhóm phải đeo 2 lớp găng tay cao su, mặc đồ bảo hộ không thấm nước. Để đảm bảo sự an toàn cho các thành viên, trưởng nhóm yêu cầu các tình nguyện viên bắt buộc phải tiêm phòng uốn ván trước khi tham gia.

Những thành viên thực hiện công việc lội dưới lòng sông đều là những người gắn bó lâu dài với nhóm và từng có kinh nghiệm lội nước, phải đi lại nhẹ nhàng và cẩn trọng bởi có rất nhiều mối nguy tiềm ẩn trong lòng sông ô nhiễm. Họ sẽ được trang bị đồ bảo hộ lao động chống nước đầy đủ để được đảm bảo an toàn nhất có thể. Các tình nguyện viên mới tham gia được phân công nhặt rác trên bờ hoặc đưa phế thải đã được đóng gói đến nơi tập kết.

“Chúng tôi cũng hướng dẫn thêm các kỹ năng để có thể dọn rác mà không gặp nguy hiểm với các đồ sắc nhọn hay kim tiêm. May mắn là đến nay chưa có thành viên nào gặp sự cố nguy hiểm. Mỗi lần ngâm mình dưới những dòng kênh, mương, ao, hồ… chúng tôi chấp nhận những nguy hiểm tiềm ẩn, ảnh hưởng sức khỏe, chỉ mong lan tỏa rộng rãi ý thức bảo vệ môi trường tới cộng đồng” – Trưởng nhóm chia sẻ.

Đưa ánh mắt nhìn về phía những túi rác đã được nhóm thu gom, Tiến Huy tiếp lời, trung bình mỗi tuần, nhóm sẽ làm 3-4 buổi với 10-15 người. Đặc việt, cuối tuần có 25-30 người, tùy thuộc vào thời gian của các tình nguyện viên. Trung bình mỗi buổi dọn rác, nhóm thu gom được khoảng 30-40 túi, mỗi túi 20kg. Cá biệt có một số nơi nhiều rác thải, thu gom được tới 70-80 túi.

Sau khi thu gom xong, nhóm sẽ nhờ công ty môi trường cùng địa phương hỗ trợ đưa lên xe hoặc thuê xe chuyển về bãi tập kết rác TP. Kinh phí hoàn toàn do Tiến Huy đóng góp, các thành viên khác không phải đóng bất cứ khoản tiền nào.

Hoạt động chưa lâu, Hà Nội Xanh đang cố gắng, cải thiện hoạt động, tìm kiếm giải pháp tốt hơn để xử lý rác. Thông thường, tùy số lượng tình nguyện viên tham gia, mỗi buổi lao động thu được khoảng 15 – 30 túi rác. Sau khi gom rác trên bờ, nhóm sẽ gọi các xe thu gom rác của địa phương hoặc gửi rác tại các bãi tập kết rác của người dân, chờ đưa đi xử lý.

Sau hơn 6 tháng hoạt động, Hà Nội Xanh nhận lại được những ánh mắt trìu mến, những cái gật đầu thân thiện, cùng sự ủng hộ, lời động viên tích cực từ phía người dân, cộng đồng. Nhóm sẽ tiếp tục triển khai thêm nhiều dự án về môi trường, vì một Hà Nội xanh và sức khỏe cộng đồng. Mục tiêu sắp tới là nhóm phát triển lên 1.000 người.

Với tình yêu lớn lao dành cho Hà Nội và môi trường, bản thân anh Huy cũng đang ấp ủ một dự án nhằm nâng cao ý thức của người dân về bảo vệ môi trường, tuyên truyền để người dân biết cách phân loại rác thải. Tại mỗi địa điểm “Hà Nội Xanh” đi qua, nhóm sẽ đặt các thùng rác công cộng để người dân có thể vứt rác vào thùng, giúp cho công việc thu gom dễ dàng hơn.

“Mình mong mỏi rất nhiều điều cho môi trường. Tuy nhiên, trước mắt vẫn là mong được lan tỏa cho cộng đồng thông điệp, để không chỉ mỗi nhóm Hà Nội Xanh mà mỗi nơi sẽ có một nhóm, cứ thế bảo vệ xanh, sạch, đẹp nơi mình đang sống” – anh Huy tâm tư.

Cảm kích với tình yêu của các tình nguyện viên nhóm Hà Nội Xanh dành cho Thủ đô, anh Đặng Đình Mạnh (Mạnh Cá Lăng), một người yêu ẩm thực ở Hà Nội trước đó đã tự bỏ kinh phí, vào bếp nấu hàng nghìn suất ăn tiếp sức cho các y, bác sĩ trên tuyến đầu chống dịch Covid-19. Nay anh tiếp tục lan tỏa tinh thần ấy, nấu những suất ăn ngon, tiếp sức cho những chàng trai, cô gái nhóm Hà Nội Xanh.

Xem thêm Cách làm mứt chùm ruột dẻo ngon độc đáo, mới lạ phải thử

Anh Mạnh chia sẻ, khi nhìn thấy nhóm Hà Nội Xanh dọn rác, anh rất ấn tượng, cảm kích và nghĩ sẽ làm điều gì đó để tiếp sức, động viên các bạn. Nên có những hôm, anh đến điểm dọn rác, động viên bằng tinh thần, xuống sông, mương làm cùng các bạn để cảm nhận được việc làm ý nghĩa. Nhưng khi xuống làm, anh có cảm xúc rất đặc biệt, một phần có cảm giác sợ… Như hôm trước, anh xuống dọn rác có nhiều kim tiêm, con dao, mảnh gỗ, ban thờ,… tạo cảm giác gợn gợn chân.

“Thực ra, yêu Thủ đô có nhiều hành động để thể hiện. Hành động dọn rác, làm sạch môi trường, đó là một tình yêu dành cho Thủ đô rất đặc sắc, đặc biệt. Để dọn rác ở những kênh mương, sông đen kịt như thế này, kinh khủng lắm. Nếu như không có một tình yêu thực sự, không có sự nhiệt huyết của tuổi trẻ, tôi nghĩ, các bạn trẻ không dấn thân, không cống hiến được như vậy. Thật khâm phục các bạn trẻ Hà Nội Xanh. Tôi vẫn nói với các bạn ấy là “các em là dũng sĩ diệt rác. Anh rất ngưỡng mộ, chỉ biết gửi tấm lòng đến những dũng sĩ diệt rác”” – anh Mạnh tâm sự.

Thế nên, cứ hôm nào nhóm làm thông ca, anh chuẩn bị những cốc cháo cá lăng, những suất bún chả chút hoa quả dùng trong những buổi trưa nóng nực. “Có hôm tôi tự tay nấu những bữa cơm quê với cá kho, cà muối, rau muống luộc để các bạn thấy ấm cúng, cảm giác như là người thân của mình.

Vì hầu hết các bạn trong nhóm đều là những người ở quê ra Thủ đô sinh sống, học tập và làm việc. Thực ra, đây là việc làm rất nhỏ nhưng phần nào sẽ kích thích, lan tỏa tinh thần cho các bạn. Cứ mỗi lần tôi ra dọn rác, nhóm Hà Nội Xanh rất vui vì các bạn đón nhận được sự cổ vũ, khích lệ tinh thần là lớn nhất của cộng đồng cũng như cá nhân tôi” – Giọng anh Mạnh bỗng lạc hẳn đi, đôi mắt đỏ hoe nhìn xa xăm về phía nhóm Hà Nội Xanh đang dầm mình dưới dòng sông Pheo với đầy rẫy rác thải.

Dù hiện tại kinh tế còn khó khăn nhưng anh sẽ cố gắng đồng hành hết mức có thể, dài nhất có thể để lan tỏa, chia sẻ những hành động đẹp của nhóm tới cộng đồng. Nhiều hôm, anh đã quay livestream để lan tỏa những hành động đẹp, gửi gắm thông điệp ý nghĩa đến cộng đồng, xã hội cùng chung tay vào cuộc, bảo vệ môi trường xanh, sạch, đẹp. Đó mới là điều quan trọng.

Khi cả xã hội, các tổ chức, đặc biệt người dân cùng vào cuộc thì vấn đề bảo vệ môi trường xanh sạch đẹp sẽ được giải quyết. Và chỉ có cách, các bạn nhóm Hà Nội Xanh vừa dọn vừa tuyên truyền, lan tỏa để người dân thấy được mới cùng chung tay, làm sạch môi trường, phân loại rác, mới giảm được lượng rác thải…. Cũng chính vì lẽ đó, anh Mạnh đã theo chân nhóm suốt 2 tháng nay.

Dù nhiều người cho rằng hoạt động của nhóm như là đem muối bỏ bể vì gom dọn xong qua một vài hôm rác lại xuất hiện. Nhưng những điều đó không làm nản lòng những trái tim thiện nguyện, bởi ít nhiều những hành động trên cũng đã lan tỏa những thông điệp tích cực trong công tác bảo vệ môi trường không chỉ trên địa bàn Thủ đô mà ở nhiều nơi trên cả nước. Nhóm các bạn trẻ vẫn tin rằng từ những hành động nhỏ bé sẽ giúp thay đổi dần nhận thức và hành vi của người dân trong việc giữ gìn và bảo vệ môi trường.